Türk çini sanatını canlandırmak, yeni bir yön ve hız vermek amacıyla Sultan II. Abdülhamid tarafından 1891 yılında Yıldız Sarayı bahçesinde Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu kurulmuştur.
 |
| “Yıldız Fabrika-i Hümayunu” ürünlerinde bulunan amblem, imza ve açıklamalardan örnekler. |
Hemen üretime başlayan Fabrika, 1894 depreminde zarar görmüş, aynı yıl İtalyan Mimar Raimondo d’Aronco’ya adeta yeniden yaptırılmıştır.
Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu’nda üretilen eserlerin tümünde, Fabrika’nın orijinal amblemi olan ay-yıldız damgası yer almaktadır.
 |
| Sevr Porselen fabrikası, 1900 Paris Sergisi’nde (Önder Küçükerman arşivi). |
Sultan II. Abdülhamid’in sanata olan ilgisi, Batı ülkelerini görüp yeni teknolojilerin ülkeye getirilme isteği, Anadolu'da yüzyıllar boyunca geliştirilmiş olan çini ve seramik sanatının yeniden canlandırılması düşüncesi, bu Fabrika’nın yapımında etkili olmuştur.
Fabrika’nın kuruluşunda gerekli olan ileri teknoloji, her türlü malzeme ve kalıp, Fransa'daki Sèvres ve Limoges fabrikalarından getirilmiştir.
Damganın hemen altında, eserin hangi yılda üretildiği yazılıdır. Bazılarında bir köşede ya da eserin altında sanatçının adı bulunmaktadır.
 |
| Yıldız porselen vazo H. 1312 sene 2 imalat damgalı (1896) (Antik A.Ş. Arşivi) |
Eserlerin bazılarında ise, Osmanlı arması, sultanın adının baş harfleri ve tuğrası bulunur.
HerekeFabrikası gibi bir imparatorluk fabrikası olan Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu’nda üretilen porselenler, öncelikli olarak son dönem saray, köşk ve kasırların dekorasyonunda kullanılmış ve armağan olarak yabancı hanedanlara sunulmuştur.
Fabrikada birçok yerli ve yabancı sanatçı çalışmıştır. Bu sanatçıların en önemlilerinden biri olan Halid Naci, padişah tarafından yetiştirilmek üzere Sèvres Porselen Fabrikası'na gönderilmiştir.
 |
| Yıldız Porselenlerinin en önemli ürünlerinin yer aldığı Dolmabahçe Sarayı Mavi Salon |
Burada çini ressamlığı öğrenen Naci, Yıldız Çini Fabrikası baş ressamlığına atanmış, fabrikanın resim ve süsleme işlerini uzun yıllar idare etmiş, birçok esere imzasını atmıştır. Fabrikanın kurulduğu ilk yıllarda üretilen eserler, form ve bezeme açısından Fransız porselenlerinin etkisindedir.
Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu’ndaki üretim, 1909 yılında, Sultan II. Abdülhamid’in tahtan indirilmesiyle
durdurulmuştur.
Bu dönemde Müze-i Hümâyûn Müdürlüğü'ne bağlanan fabrikanın yeniden üretime geçmesi için Müze-i Hümâyûn’un
 |
| Yıldız porselen resim çerçevesi. H. 1323 imalat damgalı çerçevede yağlıboya Sultan II. Mahmud portresi bulunuyor. |
müdürü olan Osman Hamdi Bey girişimlerde bulunmuştur.
1910 yılında Osman Hamdi Bey'in ölümüyle Halil Edhem Bey, Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu'nu yeniden çalıştırma hazırlıklarına başlar ve 1911 yılında fabrikada yeniden üretime geçilir.
Birinci Dünya Savaşı'nda (1914-1918) ülkenin gereksinim duyduğu telefon ve telgraf izolatörleri için porselen fincanların üretimi yapılmıştır.
Cumhuriyet Dönemi’nde bir süre Sümerbank çatısı altında üretimini sürdüren fabrika, 1994 yılında Milli Saraylar Daire Başkanlığı’na bağlanmıştır.
 |
| Yıldız porselen iftariyelik, H.1320 tarihli. |
Günümüzde müze-fabrika olarak benzerleri arasında özel bir konumu olan Yıldız Porselen Fabrikası, bir yandan günümüz insanının beğenisine yönelik porselen eşya üretimini sürdürmekte, öte yandan da kuruluş yıllarında yaptığı ürünlerin replikalarını üreterek, bir dönem estetiğinin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlayacak projeler geliştirmektedir. Bu ürünler Milli Saraylar bünyesindeki satış mağazalarında ilgililere sunulmaktadır.
Fabrikanın logosu yenilenerek, marka koruma hakkının alınabilmesi için Türk Patent Enstitüsü’ne (TPE) yapılan başvuru kabul edilmiş ve 28 Ağustos 2009 tarihinden itibaren 10 yıl süreli olmak üzere belge tescili yapılmıştır.
 |
| Yıldız porselen tabak H. 1312 imalat damgalı. Arkasında “Ser Mücellid-i Hazret-i Şehriyar-i Ali Ragıp” yazılı. Ortasında altın yaldız konturlu, mor renkte yıldız üzerine altın yaldızla çalışılmış Sultan II. Abdülhamid tuğrası bulunuyor. (Antik A.Ş. arşivi) |
 |
| Yıldız porselen vazo. Sultan II. Abdülhamid’in kızı Naile Sultan’a düğün hediyesi olarak verdiği vazo daha sonra Sıdıka ve Vehbi Bilimer tarafından 1955 yılında Naile Sultan köşkünde düzenlenen bir müzayededen satın alınmış. Üzerindeki resimleri Mardinos usta tarafından yapılan vazonun çifti de bulunuyor. |
 |
| Yıldız porselen vazo H. 1312 sene 2 imalat damgalı (1896) (Antik A.Ş. Arşivi) |
 |
| Yıldız porselen vazo. 19.yy.başı |
 |
| Sevr Porselen fabrikasında çini pano üretimi. |
 |
| Yıldız porselen vazo. H. 1312 sene 2 imalat damgalı (1896). Gövdesinde Fransız usta A.Nicot tarafından yapılmış peyzaj yer alıyor. (Antik A.Ş. Arşivi) |
 |
| Yıldız porselen tabak. H.1312 imalat damgalı (1894). Tabağın üzerindeki yelkenli tasviri Mardinos usta tarafından hazırlanmış. (Antik A.Ş. arşivi) |
 |
| Yıldız porselen vazo. H.1312 sene 14 imalat damgalı (1908). Gövdesinde Fransız usta A. Nicot tarafından yapılmış peyzaj yer alıyor. (Antik A.Ş. Arşivi) |
 | ||||
|
Post A Comment:
0 comments: