Mart 2013
SURRE ALAYLARI
Surre "para kesesi" demektir. Hac münâsebetiyle Mekke ve Medine'ye yollanan hediyeleri ifade için kullanılan bir tâbirdir. Haremeyn'e ilk kez Abbâsî halifelerinden el-Muktedir Billah zamanında gönderilmiştir. Fâtimîler ve Memlûklar da bu âdete uymuşlardır.
Surre Alayları Osmanlı'da ne zaman başladı?
Osmanlılarda, Haremeyn'e surre, Pâdişah Yıldırım Bâyezid ile başladı. Yavuz Sultan Selim'e gelinceye kadar gönderilen surre'ler, fasılâlarla gönderildi. Yavuz Sultan Selim'den sonra, her sene düzenli olarak gönderildi. Osmanlı Devleti, an'âneye ve eldeki vakıflara uymak sûretiyle her sene darlık içinde bile olsa, surre'yi muntazam olarak göndermiştir. Şerif Hüseyin'in 1916 senesinde ki isyânına kadar devam etmiştir.Nasıl hazırlanırdı?
Surre alayını dârüssaâde ağası hazırlardı. Surre-i Hümâyûn'un Topkapı Sarayı'ndan çıkması âdetti. Merasimde bulunması icap edenlere bir gün önceden darüssaâde ağası ve kethüdâ bey tarafından tezkireler yazılırdı. Surre'nin Üsküdar'a geçmesi için Kireç Kapısı İskelesi'nde bir çektiri seher vakti hazır bulundurulurdu. Dîvân-ı Hümâyûn ve gerekli yerlere halılar, perdeler döşenir, çadırlar kurulurdu. Davetliler dârüssaâde odasında beklerler, ağa gelince Mekke şerifine gönderilmesi âdet olan nâme-i hümâyûn sadrazam huzurunda mühürlenirdi. Surre-i Hümâyûn defterleri incelenip haremeyn müfettişi mühürledikten sonra defterdar işaretini koyar, nâmenin üst yanına tuğrâî efendi, padişahın tuğrasını çekerdi. Bu arada yemek yenir, Padişah yemekten sonra Dîvân'a gider, davetliler tarafından karşılanırdı. Burada meşin keseler ve Surre-i Hümâyûn defterleri ve Mekke emîrine yazılan nâme-i hümâyûn Padişahın önünde kızlarağası tarafından surre eminine verilirdi. Bu sırada hil'atler giydirilirdi. Kur'an okunurken (surreyi taşıyan) mahmel devesi, ahır kethüdâsı, yedek deve de sekbanbaşı tarafından Kubbe-i Hümâyûn'un önünde gezdirilirdi. Sonra mahmel-i şerîf develeri sırayla Bâb-ı Hümâyûn'dan çıkar, Alay Köşkü önünden Hocapaşa ve Bahçekapısı yoluyla Kireç İskelesi'ne inerdi. Yol boyunca toplanan halkın duâları arasında ve Kireç İskelesi'nde yeniden tekbir ve duâlar edilerek Üsküdar'a geçilir, oradan Selâmî Çeşme'de (Ayrılık Çeşmesi) yine tekbir ve duâlarla Hicâz'a selâmetlenirdi.Surre-i Hümâyûn'un emniyet içinde mahalline ulaştırılması, surre emînînin vazîfesidir. Surre emânetini Haremeyn'de Mekke Emîri'ne teslim eder ve hac farîzasını da îfâ ettikten sonra geri dönerdi.
Osmanlı Devleti Mimari Eserleri
Erken Dönem Osmanlı Mimarisi (1299-1453 Kuruluş Dönemi)
Camiler:
İlk dönem Osmanlı camilerinin en çok bulunduğu merkezler; İznik, Bursa, Edirne ve İstanbul’dur.
- Hacı Özbek Camii (İznik), Osmanlıların yaptığı ilk camidir.
- Yeşil Camii (İznik)
- Ulu Camii (Bursa)
- Yeşil Camii (Bursa)
- Hüdavendigar Camii (Bursa)
- Eski Camii (Edirne)
- Üç Şerefeli Camii (Edirne)
- Hacı Bayram Camii (Ankara)
Medreseler:
- Süleyman Paşa Medresesi (İznik), Osmanlıların yaptığı ilk medresedir (Orhan Bey zamanında).
- Lala Şahin Paşa Medresesi (Bursa)
- Yıldırım Medresesi (Bursa)
- Yeşil Medrese (Bursa)
Anıt Mezarlar:
- Yeşil Türbe (Bursa)
- Hacı Bayram Türbesi (Ankara)
Klasik Dönem Osmanlı Mimarisi (1453-1700)
Camiler:
- Fatih Camii, İstanbul’daki ilk camidir.
- Beyazıd Camii (İstanbul)
- Haseki Camii (İstanbul), Mimar Sinan’ın ilk eseridir.
- Şehzade Camii (İstanbul), Mimar Sinan’ın çıraklık eseridir.
- Süleymaniye Camii (İstanbul), Mimar Sinan’ın kalfalık eseridir.
- Selimiye Camii (Edirne), Mimar Sinan’ın ustalık eseridir.
- Sultan Ahmet Camii (İstanbul)
- Yeni Camii (İstanbul)
Medreseler:
- Haseki Medresesi (İstanbul)
- Şehzade Medresesi (İstanbul)
- Rüstem Paşa Medresesi (İstanbul)
- Mihrimah Sultan Medresesi (İstanbul)
- Selimiye Medresesi (Edirne)
Anıt Mezarlar:
- Eyüp Sultan Türbesi (İstanbul)
- Fatih Sultan Mehmet Türbesi (İstanbul)
- Yavuz Sultan Selim Türbesi (İstanbul)
- Barbaros Hayrettin Türbesi (İstanbul)
- Kanuni Sultan Süleyman Türbesi (İstanbul)
Geç Dönem Osmanlı Mimarisi
Geç dönem Osmanlı mimarisinin en önemli mimarı Kemalettin Bey’dir.
Camiler:
- Nur-u Osmaniye Camii (İstanbul)
- Laleli Camii (İstanbul)
- Dolmabahçe Camii (İstanbul)
- Ortaköy Camii (İstanbul)
- Aksaray Valide Camii (İstanbul)
Saraylar:
Osmanlı Devleti döneminde yapılan ve günümüzde ayakta duran saraylar; Topkapı, İshak Paşa, Yıldız, Dolmabahçe, Beylerbeyi ve Çırağan Saraylarıdır.
- Topkapı Sarayı: Fatih Dönemi’nde 1478 yılında Sarayburnu’nda inşa edilmiştir. 400 yılı aşkın bir süre Osmanlı Devleti’nin yönetim merkezi olmuştur. Kutsal Emanetler Topkapı Sarayı’nda muhafaza edilmektedir.
- İshak Paşa Sarayı: Doğu Beyazıt’ta bölge valisi İshak Paşa tarafından 1784’te yaptırılmıştır.
- Yıldız Sarayı: Sultan 3. Selim’in annesi Mihrişah Sultan için yaptırılmıştır.
- Dolmabahçe Sarayı: Abdülmecid Dönemi’nde, 1853 yılında yapımına başlanmış, 1856 yılında kullanıma açılmıştır.
- Beylerbeyi Sarayı: 1861-1865 yılları arasında Sultan Abdülaziz tarafından Serkis Balyan’a yaptırılmıştır.
- Çırağan Sarayı: 1871 yılında Sultan Abdülaziz tarafından Serkis Balyan’a yaptırılmıştır. Yapımı sırasında Avrupa devletlerinden borç alınmıştır.
Bedesten ve Kapalı Çarşılar:
Türk çarşılarının çekirdeğini oluşturan bedestenler, taştan yapılmış ve dört tarafı demir kapılı yapılardır.
- Sandal Bedesteni (İstanbul)
- Bursa Bedesteni en önemlileridir.
Askeri Yapılar:
- Anadolu Hisarı (1. Bayezid)
- Rumeli Hisarı (Fatih Sultan Mehmet)
- Kilitbahir Kalesi (FSM)
- Seddülbahir Kalesi (4. Mehmet)
- Kale-i Sultaniye (FSM)
- Selimiye Kışlası (3.Selim)
- Levent Kışlası (3.Selim)
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)