Osmanlı Devletinde Enderun mektebinde tenbih edilen adaba uygun olmayan bazı hal ve hareketler

Osmanlı Devletinde İdârî ve askerî kadronun yetiştirildiği Enderun mektebinde tenbih edilen adaba uygun olmayan bazı hal ve hareketler:

Bunlar adaba uygun değildir.

• Büyüklerin huzurunda, topluluk içinde burnunu, kulağını veya dişlerini temizlemek,

• Soğan, sarımsak, pastırma gibi yiyeceklere çok fazla rağbet etmek,

• Büyüklerden ve ihtiyarlardan evvel yemeğe başlamak ve yemeği, etrafındakileri nefret ettirecek şekilde yemek; gözü başkalarının yemeğinde olmak; elini sofraya silkmek ve ekmek kırıntılarını döküp dağıtmak; yemek esnasında geğirmek ve yemekten sonra elini ve ağzını layıkıyla temizlememek,

• Arkadaşlarının yanında kaşınmak ve silkinmek, çamaşırlarını geç değiştirmek ve üstünü başını kirletmek; elbiselerini güzelce kullanmayıp kırışık, buruşuk, yırtık ve perişan bir halde giyinmek.

• Kadınlara mahsus renk ve şekilde elbiseler giymek,

• Uluorta tırnaklarını kesmek, (Perşembe veya Cuma günlerinde ve tenha bir mahalde keser),

• Bu âlemin faniliğini unutup gurur ve kibre kapılmak,

• İftira, yalan ve mübalağalı söz söylemek,

• Laubali ve edebe aykırı hareket etmek,

• Birbiriyle sohbet esnasında kötü ve fena sözler sarf etmek; edepsiz bir lisan ile arkadaş yahut hizmetçiyi veya her kim olursa olsun hiç icap etmediği halde azarlayarak onu hakir ve zelil görmek,

• Düşünmeden ağzına geleni söylemek ve sert muamelede bulunmak,

• Vefasızlık, dikkatsizlik, hak bilmezlik, kabalık, insaniyetsizlik, cimrilik, münafıklık ve hasetçilik etmek,

• Sakat ve hastalıklı olanlarla alay etmek,

• Halkı boş yere meşgul etmek,

• Herkesi kendine baktırmak için kahkaha ile gülmek,

• Tavırlarıyla, hal ve hareketiyle ve diliyle akranlarını küçük görmek,

• Arkadaşının ihtiyacı olan bir şeyi verebilmesi mümkün iken vermemek ve izinsiz olarak birisinin velev ki bir çöpünü almak,

• Arkadaşının elde edeceğini düşündüğü rızka, refaha ve sair nimetlere bizzat veya vasıta ile gizli veya aşikâr mâni olmak,

• İşlerinde ihmalkârâne davranmak,

• Arkadaşına ait elbise ve benzeri eşyalara hırsla göz dikmek ve haset etmek,

• Hocalarına, yaşlılara ve ilim erbabına saygısızlık etmek, haysiyet ve insaniyet dairesi dışında atıp-tutmak,

• Kibirlenmek, itibar elde etmek için sahip olmadığı sıfatları kendine mal edip halkı aldatmaya çalışmak,

• İnsanlık vakar ve ağırbaşlılığına hiç yakışmayacak şekilde yüzsuyu dökmeye tenezzül etmek,

• Maddi imkânı olmadığı halde zenginmiş ve refah içindeymiş gibi görünmek için borçlanıp insanları dolandırmak,

• Tam olarak bilmediği bir hususta münakaşaya girmek,

• Fikrini isbat için inadında ısrar ederek etrafındakileri bıktırıp usandırmak,

• İnatçı bir şahsı yumuşaklıkla ikna etmeye çalışmak yerine kaba saba davranarak işi çekişme ve kavgaya vardırmak,

• Şunun bunun yürüyüşünü taklit ederek insanları hakir görmek…

• Abdest, yemek ve ayak havlularını her gün, olmazsa iki günde bir mutlaka değiştirmeli.

• Memuriyete nail olunursa, ihtiyaç sahiplerine elden gelen yardımı yapmakta kusur etmemelidir.

kaynak:fazilet takvimi (2013-12-23),(2013-12-24)arka sayfa