KEMAL KAPLAN - 12 Mart 2016
Geçmişte fenomen olan ve mali kayıtların yok edilmesi anlamında kullanılan bir deyim vardı: 'GÜRÜN HAN YANGINI'
Geçmişte fenomen olan ve mali kayıtların yok edilmesi anlamında kullanılan bir deyim vardı: 'GÜRÜN HAN YANGINI'
Zamanında Türkiye'nin tekstil merkezi olan Yeşildirek'te 500 den fazla dükkanın bulunduğu en büyük işhanlarından biri olan Gürün Han, 1975 yılında yanarken akıbetine 5 hanı daha eklemiş, bir gün içinde Yeşildirek'te 6 han kül olmuştu.
Türkiye ekonomisinin bel kemiği, Tahtakale-Doğubank-Sultanhamam lokasyonunda (hepimiz çok iyi biliyoruz ki, bu bölge yıllardır, kaçak malların depolandığı ve satıldığı bir bölge.) bulunan Gürün Han'ın yanması Türk İktisat Tarihi'nde kayıt dışı ekonominin delillerinin yok edilmesi olarak algılanmıştır. Oysa gerçek farklı bir o kadar da basittir.
Öncelikle yangın gününe dönüp olayın nasıl gerçekleştiği hakkında biraz bilgi verelim.
Yangın 26 Aralık 1975'te saat 08.30'da Kayıtlara göre; Katırcıoğlu Han'ın kalorifer dairesindeki kofranın kontak yapması sonucu başlamıştır. Yangın itfaiyeye bildirilmiş, gelen ekipler yangına müdahale edilmesi için elektriklerin kesilmesi gerektiğini söylediğinde han esnafı buna karşı çıkmıştır.
Bodrum katında başlayan yangın bir süre sonra kontrolden çıkıyor ve Gürün Han'a sıçrıyor. Yangın Katırcıoğlu'nda başladıysa, neden GÜRÜN HAN yangını olarak tarihe geçiyor?
Bu iki han ile beraber Diri, Kenderos, Sokullu ve Bahtiyar hanlarıyla birlikte dört hana daha yangın sıçrıyor. İstanbul itfaiyesi yetersiz kalınca İzmit'ten yardım geliyor, Eminönü'ne kadar borular uzatılıp denizden su bile alınıyor. Lakin 24 saat süren yangın söndürülemiyor. Altı han kül oluyor.
Gürün Han'ın hiçbir yangın tertibatı olmadığı itfaiye raporlarında yer alıyor. Ayrıca esnafın söylediğine göre Gürün Han'da maliye iki gün önce teftiş başlatmış.
Gürün Han yanarken Mercan'da bir han daha yanmaya başlıyor. Gürün Han'dan bir ekip o yangını söndürmeye gidiyor. Ayrıca Kasımpaşa'da üç ahşap ev yanmış, son olarak da Samatya'da Anadolu Bankası şubesinin arşivinde 20.30 bir başka yangın çıkmış.
Yangınlar devam ederken, itfaiye, emniyet ve gazetelere asılsız pek çok yangın ihbarı geliyor. İhbarlardan ikisi, Beyoğlu'nda büyük konfeksiyon mağazalarının ve Sağmalcılar Cezaevi'nin yakılacağı yönünde. "Tüm İstanbul'u yakacağız" diye bir postaneye de bir telefon geliyor.
Tüm şehrin yangın korkusuna bürünmesi Gürün Han yangınının söndürülememesi için etkili bir yöntem gibi düşünülebilir. Diğer yangınlar da itfaiyenin gücünü bölmesine sebep olmuştur. Böylelikle Gürün Han ile birlikte beş hanın kül olması sağlanmıştır.
'Gürün Han Yangını' olarak anılmasının bilinçli veya bilinçsiz bir sebebi vardır. Kilit han Gürün'dür. Diğer hanların yanması, Gürün Han'ın kurtarılamamasının garantisidir.
Hanın sahiplerinden Yusuf Gürün 1954 yılında yaptırılan hanın, 18 milyon liraya sigortalı olduğunu açıklıyor. İçerideki dükkanların da Ankara Sigorta tarafından toplam 41 milyon liraya sigortalandığını söylüyor. Yusuf Gürün bir noktaya daha dikkat çekiyor: "İkinci katta yangın olurken, dokuzuncu katta tüp patlıyor."
Sivas-Gürün'lü Gürün ailesi hem Gürün Han'ın hem de aynı yangında yanan Katırcıoğlu Han'ın sahipleri. Yangından bir süre sonra hanın yeniden inşaası başlıyor. Kiracılar hanın yapılabilmesi için, kiraya karşılık kişi başı 2-3 milyon lira para veriyor. Hanın yapımı bittikten sonra ise, kira fiyatları 13 kat artıyor. Gürün ailesi ile kiracılar mahkemelik oluyor.
Şimdi zurnanın ZIRT dediği yere gelelim:
Birkaç yıl önce NURİ KAYMAZ bir arkadaşı ile yemek yerken, masaya bir adam oturuyor. Yemek sonrası arkadaşından Abuzer Uğurlu'nun oğlu olduğunu öğrenen Nuri, şunları söylüyor: "Masada beraber yemek yiyoruz ve sohbet ediyoruz. Mesleğimiz gereği konu tekstil sektöründen açılınca konu Sultanhamam-Yeşildirek etrafında dönmeye başladı. Abuzer Uğurlu'nun oğlu olduğunu sonradan öğrendiğim kişi Gürün Han yangınını babasının çıkarttığını, yangın sebebinin hanın bodrumundaki kaçak silahlar olduğunu söyledi. Polisin hanı basacağını öğrenen Uğurlu, birkaç hamalla hanı yakmaları konusunda anlaşmışlar. Böylece polis silahları bulamamış. Silahlar daha sonra kül olan hanın enkazı altından çıkarılmış."
Hikaye burada bitiyor.
Bugüne kadar 41 yıl önce yanan/yakılan Gürün Han'ın içerisinde bulunan dükkanlarda kaçak ve kayıt dışı malların bulunduğu ve yangının bundan dolayı çıkarıldığı söyleniyordu. Bu iddialara biz de yeni bir iddia-tanıklık- ekledik. Gürün Han'ı kundaklayan hamalların kim olduğunu açıklaması da NURİ KAYMAZ'a düşüyor.
Yangından sonra yeniden inşaa edilen GÜRÜN HAN'da fiyatlar 13 kat arttı. Kiracılarla han sahibi mahkemelik oldu.
1955 tarihli GÜRÜN HAN
reklamı
reklamı
KEMAL KAPLAN - 12 MART 2016